“سبک پارسی”

سبک معماری پارسی، نخستین شیوه ی معماری که از دوره ی هخامنشیان تا حمله ی اسکندر به ایران، یعنی سده ششم پیش از میلاد تا سده ی چهارم در برمی گیرد و نام آن از قوم پارس برگفته شده است.
ویژگی معماری پارسی:
_ساختمان سازی بر روی سکو
_درون گرایی ( به ویژه در تخت جمشید و شوش)
_ارتباط دادن فضاهای فرعی (همچون آشپزخانه) با راههای پنهانی به ساختمان اصلی
_پی سازی با سنگ لاشه
_نماسازی بیرونی با سنگ تراش و نماسازی درونی با کاشی لعابدار
_بهره گیری از پایه ستون و سرستون (آرایش سرستون با جزییات)
بناهای به جای مانده از معماری پارسی: پاسارگاد، آرمگاه کوروش، کاخ شوش، تخت جمشید و آرامگاه های نقش رستم

“سبک پارتی”
شیوه پارتی، پس از حمله اسکندر به ایران پدیدار شد و در دوره اشکانی، ساسانی، صدر اسلام و در برخی جاها حتی بعد اسلام تا سده ی سوم و چهارم هجری دنبال شده است.
از نظر استاد پیرنیا ویژگی های زیر مختص سبک پارتی است:
_گوناگونی در طرح ها و بهره گیری از فضاهای مختلف
_جفت سازی در نیایشگاها و کاخ های پذیرایی
_پادجفت سازی در کاخ های مسکونی و خانه ها
_درونگرایی با بهره گیری از میانسرا (حیاط )
_شکوه و عظمت دادن به ساختمان با بلند ساختن آنها
_بهره گیری از سقف های خمیده و گنبدی
_پی سازی با سنگ لاشه
_گوشه سازی چوبی 
_گچ بری با خطوط شکسته و خمیده
_بهره گیری از کنگره و کوردرها (نمای از پنجره) در نمای ساختمان
بناهای به جای مانده از معماری پارتی: نیایشگاه آناهیتا در کنگاور، کاخ الحضر، مجموعه نسا، کاخ آشور، کوه خواجه، بازه هور، آتشکده فیروز آباد، تاق کسری، بیشابور، کاخ سروستان، کاخ قصر شیرین
“سبک خراسانی”
از شش شیوه معماری ایران، دو شیوه پارسی و پارتی از پیش از اسلام و چهار شیوه خراسانی، رازی، آذری و اصفهانی بعد از اسلام هستند. سبک خراسانی، در سده نخست هجری شروع و تا سده چهارم هجری ادامه یافت.
ویژگی معماری خراسانی:
_الگو گرفتن از باورهای اسلامی بنابراین ساختمانها مردم وارتر شدند
_از لحاظ فن ساختمان سازی یا همان نیارش، معماری شیوه خراسانی با شیوه پارتی تفاوتی نکرد.
_ساختمایه و یا همان مصالح بوم آورد بوده است، یعنی آن را از خود محل ساخت، بدست می آوردند؛ برای نمونه مسجد جامع فهرج، دیواره های چینه ای از گِل فهرج و ستون ها از خشت است.
بناهای بجای مانده از سبک خراسانی: مسجد مدینه، مسجد جامع فهرج، تاریخانه دامغان، مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع اردستان، مسجد جامع نایین، مسچد جامع نیریز

“سبک رازی”
شیوه رازی، چهارمین شیوه معماری ایران است که از زمان آل زیار شروع و در زمان آل بویه، سلجوقی، اتابکان و خوارزمشاهیان ادامه پیدا می کند؛در این سبک همه ویژگی های خوب شیوه های پیشین را به بهترین گونه دارا است.

ویژگی معماری رازی:
_در شیوه رازی ساختمان های با کارکرد های گوناگون پدید آمدند، مانند آرامگاهای برجی.
_در این شیوه برخی مسجدهای داری شبستان ستوندار، به چهار ایوانی تبدیل شد.
بناهای بجای مانده از سبک رازی: مقبره امیر اسماعیل سامانی، گنبد قابوس، برج های خرقان، مسج جامع اصفهان، رباط شرف، مسجد جامع زواره، مسجد جامع اردستانcaption id=”attachment_2535″ align=”alignnone” width=”300″] سبک های معماری_سیسرش[/caption]